prof. dr hab. n. med. Ewa Kucharska - Oficjalna strona internetowa

Rola pracownika socjalnego w profilaktyce zdrowia społecznego    

Postęp w wielu dziedzinach życia społecznego, rozwój nauk i technologii, wymaga także zmian w mentalności i postępowaniu człowieka w różnorodnych sferach jego życia osobistego, w tym także w obszarze zdrowia. Współczesna medycyna, jako efekt postępu, w coraz większym zakresie stawia na działania profilaktyczne w celu zapobiegania występowaniu wielu chorób i niepełnosprawności. Zachowanie zdrowia poszczególnych ludzi jest ważne w szerokim kontekście społecznym. Dlatego też za zdrowie obywateli odpowiedzialne są również władze publiczne. Dla ochrony zdrowia jako dobra publicznego, powołano szereg instytucji, w których oprócz służb medycznych, zatrudniani są również np. pracownicy socjalni. Podejmują oni różnorodne działania na rzecz poprawy stanu zdrowia ludności. W artykule tym zostanie poruszona kwestia roli pracownika socjalnego w profilaktyce zdrowia społecznego.

     Zdrowie należy do tradycyjnych obszarów polityki społecznej. W naszym kraju pomimo długoletnich reform również w obszarze służby zdrowia, można zaobserwować wiele niekorzystnych zjawisk. Prasa często informuje o dużej dysproporcji w dostępności przestrzennej placówek służby zdrowia na poziomie podstawowym. Poważnym problemem jest także przystosowanie infrastruktury służby zdrowia i opieki społecznej do potrzeb wynikających z nasilania się procesu demograficznego starzenia się populacji. Dla całej populacji polskiej głównym problemem są choroby układu krążenia, układu mięśniowo-kostnego, nowotwory, cukrzyca, choroby układu trawiennego, nerwowego. Wśród dzieci i młodzieży głównymi problemami są miedzy innymi alergie, zaburzenia wzroku i słuchu, ale również zniekształcenia kręgosłupa, otyłość.

     Praca socjalna, jak głosi definicja przyjęta przez Zgromadzenie Ogólne Międzynarodowej Federacji Pracowników Socjalnych w Kanadzie w 2000 r., jest profesją wspierającą zmianę społeczną, która ma na celu rozwiązywanie problemów, wyzwalanie od nich ludzi dla wzbogacenia ich dobrostanu. Fundamentalnymi dla pracy socjalnej są zasady praw człowieka i sprawiedliwości społecznej. Praca pracownika socjalnego nakierowana jest na pomoc osobom, które nie są w stanie samodzielnie radzić sobie z trudnościami życiowymi. Do takich trudności należą również te związane ze stanem zdrowia. Współcześnie obserwujemy wiele zmian dokonujących się w strukturze problemów społecznych. Zmienia się również miejsce instytucji pomocy społecznej oraz
filozofia pracy socjalnej.

     Jednym z jej zadań jest wdrażanie środków i rozwiązań socjalnych, które zabezpieczałyby każdej jednostce danej zbiorowości poziom życia umożliwiający podtrzymanie zdrowia. Zdrowie jest jedną z największych i najważniejszych wartość w ich życiu. Według definicji Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) zdrowie to nie tylko całkowity brak choroby czy kalectwa, ale także stan pełnego, fizycznego, umysłowego: społecznego dobrostanu (dobrego samopoczucia). Z punktu widzenia pragmatycznego, zdrowie to stan psychofizyczny pozwalający na efektywne funkcjonowanie osoby w istniejących warunkach środowisko-wych i kulturowych, na które wpływ mają zarówno czynniki biologiczne, w tym genetyczne, jak i warunki socjalne i ekonomiczne¹.

     Podejmując temat roli pracownika socjalnego w profilaktyce zdrowia, należy podkreślić, że miarą postępu we współczesnych społeczeństwach jest zdolność i poziom odpowiedzialności państwa w sferze ochrony zdrowia. Poszczególne rządy w krajach są współodpowiedzialne za systematyczną poprawę warunków, w jakich żyją ich obywatele.W Polsce Konstytucja nakłada na państwo obowiązek równego dostępu do opieki zdrowotnej bez zględu na płeć, miejsce zamieszkania i zamożność. Wymaga to sprawnego funkcjonowania systemu opieki zdrowotnej i zdrowia publicznego. Niezmiernie ważnym warunkiem iest ilość i jakość kadr działających na rzecz zdrowia ogółu ludności².

     Zapobieganie chorobom lub profilaktyka (ang. disease prevention) - to działania podjęte niezależnie od sytuacji zdrowotnej w celu zachowania zdrowia pojedynczych osób lub określonej społeczności. Ich celem jest zmniejszenie częstości zachorowań i przedwczesnych zgonów przez działania ograniczające wpływ czynników szkodzących zdrowiu i prowadzących do chorób lub niepełnosprawności³. Profilaktyka zdrowotna jest działaniem ukierunkowanym na grupy ryzyka określonych chorób, które obejmuje redukcję czynników chorobotwórczych, wczesne wykrycie zmian chorobowych oraz zapobieganie skutkom choroby. Należy zaznaczyć, że stan zdrowia jest rezultatem różnych uwarunkowań zarówno biologicznych, jak i społecznych i ekonomicznych, a utrzymanie i umocnienie zdrowia jest sprawą zarówno poszczególnych ludzi, jak i całego społeczeństwa. Do czynników pozytywnie wpływających na stan zdrowia społeczeństwa zalicza się: zatrudnienie, odpowiednie warunki pracy, mieszkaniowe i sanitarne, dochody rodzin zabezpieczające przed ubóstwem, zaopatrzenie w zdrową żywność i czystą wodę, czyste powietrze i gleba, odpowiedni transport, możliwość komunikowania się z innymi ludźmi, a także kształcenie, edukacja zdrowotna i warunki do aktywności fizycznej i rekreacji. Duże znaczenie ma także możliwość korzystania ze świadczeń zdrowotnych i pomocy społecznej⁴.

     We współczesnym świecie, a zwłaszcza w wielu krajach rozwijających się lub podlegającym transformacjom polityczno-ekonomicznym, jak np. w Polsce, zauważalne jest pogłębianie się rozwarstwienia pomiędzy bogatymi a biednymi oraz wzrost liczby chorych nie mających mażliwości zaspokojenia potrzeb zdrowotnych. Dlatego też coraz częściej to państwo musi zapewnić opiekę lub wspierać instytucje charytatywne pomagające bezdomnym, alkoholikom, narkomanom, bezrobotnym, osobom samotnym, niepełnosprawnym, biednym rodzicom z licznymi dziećmi oraz nielegalnie przbywającym obcokrajowcom⁵.

     Na poprawę warunków bytu i pracy ludności, na usuwanie nierówności społecznych oraz ogólne podnoszenie jakości życia ukierunkowana jest polityka społeczna. Jednym z ważnych jej elementów jest pomoc społeczna, której celem jest zaspokajanie ze środków publicznych niezbędnych potrzeb życiowych człowieka. Zadania pomocy społecznej obejmują tworzenie warunków organizacyjnych jej funkcjonowania, analizę i ocenę zjawisk rodzących zapotrzebowanie na świadczenia oraz przyznawanie i wypłacanie świadczeń. Zadaniem jej jest również pobudzanie społecznej aktywności w celu zaspokojenia niezbędnych potrzeb życiowych. Pomocy społecznej udziela się osobom i rodzinom z powodu ubóstwa, sieroctwa, bezdomności, bezrobocia, upośledzenie fizycznego lub umysłowego, długotrwałej choroby, bezradności. Pracownicy pomocy społecznej pomagają w sprawach opiekuńczyczo-wychowawczych i prowadzeniu gospodarstwa domowego, zwłaszcza rodzinach niepełnych i wielodzietnych. Udzielają też pomocy osobom uzależnionym oraz poszkodowanym w razie klęsk żywiołowych i ekologicznych. Prawo do świadczeń pieniężnych przysługuje też osobom, które nie mają żadnych źródeł utrzymymania lub dochód na głowę rodziny nie przekracza społecznie uznanego minimum⁶.

     Literatura przedmiotu wymienia następujące determinanty decyduje o stanie zdrowia zarówno pojedynczych ludzi, jak i społeczeństwa:

• Styl życia ludzi;
• Środowski fizyczne, psołeczne i ekonomiczne życia, pracy i nauki;
• Czynniki biologiczne i genetyczne;
• Działania opieki zdrowotnej ukierunkowanej na zapobieganie chorobom, promowanie zachowań sprzyjających umacnianiu zdrowia oraz rehabilitację⁷.

     Wśród czynników ryzyka zdrowotnego w literaturze podmiotu wymieniane są czynniki z grupy ryzyka społeczno-środowiskowego, a wśród nich: małe dochody, ogólne ubóstwo ludzi, brak zatrudnienia, złe warunki mieszkaniowe i pracy, niskie wykształcenie, brak autorytetu społecznego itp.⁸
Do zadań pracownika socjalnego, należy zatem także koordynowanie opieki pozamedycznej, ocena rzeczywistych potrzeb i pomoc w ich rozwiązaniu. Pośredniczy on w otrzymaniu konkretnego wsparcia ze strony ośrodków pomocy społecznej, zabezpiecza usługi opiekuńcze w środowisku, a w razie potrzeby załatwia formalności związane umieszczeniem chorego w instytucji opiekuńczej.

     Również ustawa o pomocy społecznej z 12 marca 2004 roku (Dz. U. 04.64.953 z późniejszymi zmianami) podkreśla, że pomoc społeczna jako instytucja polityki społecznej państwa, ma na celu umożliwienie osobom i rodzinom przezwyciężenie trudnych sytuacji życiowych. W art. 45 ustawodawca szczegółowo reguluje kwestie pracy socjalnej i jej cele. Praca socjalna świadczona jest na rzecz poprawy funkcjonowania osób i rodzin w ich środowisku społecznym. Prowadzona jest ona:

• z osobami i rodzinami w celu rozwinięcia lub wzmocnienia ich aktywności i samodzielności życiowej.
• ze społecznością lokalną w celu zapewnienia współpracy i koordynacji działań instytucji i organizacji istotnych dla zaspokojenia potrzeb członków społeczności.

     Warto podkreślić, że obok osób i rodzin przepis wymienia społeczność lokalną jako podmiot, do którego kierowana jest praca socjalna. Przepis art. 45 odwołuje się również do metod i technik właściwych dla pracy socjalnej, zwracając uwagę na to, że: w pracy socjalnej wykorzystuje się właściwe tej działalności metody i techniki, stosowane z poszanowaniem godności osoby i jej prawa do samostanowienia. Na uwagę zasługuje fakt, że praca socjalna świadczona jest osobom i rodzinom bez względu na posiadany dochód przestrzenny. Takie ujęcie pracy socjalnej powoduje, że w Polsce praca socjalna to, nie tylko działalność zawodowa wykonywana przez posiadających odpowiednie kwalifikacje pracowników socjalnych, ale także świadczenie niepieniężne z pomocy społecznej, udzielane niezależnie od dochodu osoby bądź rodziny. Jak wynika z założeń ustawy, o pomocy społecznej, pracownik socjalny powinien być jednocześnie diagnostykiem, profilaktykiem lokalnych problemów społecznych. Jego rolą jest także inicjowanie samopomocowych przedsięwzięć na rzecz rozwiązywania różnorodnych problemów. Do głównych zadań pracownika socjalnego należy: analiza i ocena zjawisk rodzących zapotrzebowanie na świadczenia pomocy społecznej, udzielanie informacji, wskazówek i pomocy w zakresie rozwiązywania spraw życiowych. Pracownik socjalny udziela porad dla osób będących w trudnej sytuacji życiowej oraz wspiera w uzyskaniu pomocy ze strony właściwych organów, instytucji i organizacji. Poza tym inicjuje nowe formy udzielania pomocy. Jego zadaniem jest także współpraca z innymi profesjonalistami, instytucjami i organizacjami wspierającymi pomoc socjalną.

     Zdrowie jest zjawiskiem wielowymiarowym, dynamicznym, obejmującym wzajemnie od siebie zależne aspekty fizyczne, psychologiczne i społeczne. Opieka zdrowotna polega na przywracaniu i podtrzymywaniu równowagi dynamicznej u poszczególnych osób, w rodzinie, w grupach społecznych. System opieki zdrowotnej powinien przede wszystkim polegać na tworzeniu rozległego, skutecznego i ściśle zintegrowanego systemu opieki profilaktycznej. Dbanie o zdrowie może być sprawą częściowo osobistą a częściowo zbiorową, gdzie każdy człowiek jest w takim stopniu odpowiedzialny za swoje zdrowie, w jakim może sam o nie dbać⁹. Warto zwrócić uwagę, że wśród mierników kondycji zdrowotnej współczesnych społeczeństw traci na znaczeniu przeciętne trwanie życia ludzkiego. Coraz większą wagę przypisuje się raczej coraz większej liczbie lat przeżytych bez choroby przewlekłej oraz bez niepełnosprawności.
Duże znaczenie ma więc profilaktyka zdrowotna, która polega na podejmowaniu szeregu działań, mających na celu zapobieganie chorobie bądź innemu niekorzystnemu zjawisku zdrowotnemu przed jej rozwinięciem poprzez kontrolowanie przyczyn i czynników ryzyka. Polega ona na zapobieganiu poważniejszym konsekwencjom choroby poprzez jej wczesne wykrycie i leczenie. W kwestii ochrony zdrowia niezwykle istotne jest podjęcie szybkich i skutecznych działań przywracających zdrowie. Profilaktyka ma na celu zahamowanie postępu lub powikłań już istniejącej choroby, dzięki temu prowadzi do ograniczenia niesprawności i inwalidztwa. Do działań profilaktycznych należy także zapobieganie powstawaniu niekorzystnych wzorów zachowań społecznych, które przyczyniają się do podwyższania ryzyka choroby.

     Pomoc społeczna jako instytucja państwowa podejmuje działania wspierające również ochronę zdrowia. Partycypuje w wielokierunkowej działalności na rzecz zapewnienia ludności jak najlepszych warunków zdrowotnych. Podstawę ochrony zdrowia stanowi prawidłowe rozpoznanie potrzeb zdrowotnych, a także prawidłowe organizowanie możliwości i środków koniecznych do działania na rzecz zdrowia ludności¹⁰.

     Szybki wzrost liczby przewlekłych chorób ziezakaźnych i mała skuteczność medycyny leczniczej skierowały uwagę na czynniki mające związek z występowaniem tych chorób, takie jak palenie tytoniu, nadmierne spożywanie alkoholu, mała aktywność fizyczna oraz nieprawidłowe odżywianie. Wpływ tych czynników ryzyka można ograniczać prze zmodyfikację zachowań ludzi i ukierunkowanie za zachowania sprzyjające zdrowiu¹¹.

     Należy dodać, że wszelkie oddziaływania profilaktyczne winny zmierzać w kierunku propagowania zachowań prozdrowotnych, zdrowego stylu życia oraz zainteresowań i atrakcyjnych sposobów spędzania wolnego czasu. Podejmowane na szeroką skalę działania profilaktyczne przynoszą wymierne korzyści dla całego społeczeństwa. Przyczyniają się one między innymi do poprawy świadomości zdrowotnej populacji, do poprawy stanu zdrowia ludności, a także do większego zaangażowania społecznego na polu dbałości o zdrowie. Za tym idą także wymierne korzyści w postaci obniżenia kosztów związanych z leczeniem, rehabilitacją, zasiłkami chorobowymi itd.

     Niezaprzeczalnie pracownicy pomocy społecznej mają w wielu przypadkach najlepsze rozeznanie w potrzebach własnego środowiska, rodzin, osób starszych, niepełnosprawnych, dzieic i młodzieży. Poprzez wizyty w domach osób objętych pomocą monitorują wspieranie badań stanu zdrowia i sprawności oraz zachowań zdrowotnych: sób niepełnosprawnych. Mają również możliwość poprzez wspieranie: odpowiednią edukację zapobiegania wypadkom i wielu chorobom. Duże znaczenie w pracy socjalnej ma poradnictwo, w tym poradnictwo specjalistyczne dotyczące potrzeb zdrowotnych klienta. Polega ono między innymi na przeprowadzeniu wstępnej diagnozy sytuacji zdrowotnej klienta, określeniu obszaru ewentualnych dysfunkcji, analizie zmian w stanie zdrowia, skierowaniu do poradnictwa specjalistycznego. Niezmiernie istotne jest motywowanie do podejmowania działań nakierowanych na utrzymanie i poprawę stanu zdrowia. Dbałość o odpowiednią profilaktykę występowania chorób w każdym okresie życia est bardzo ważne dla całego społeczeństwa. Praca socjalna na rzecz poprawy stanu zdrowia obejmuje:

• edukację w zakresie profilaktyki i higieny zdrowotnej w rodzinie,
• pomoc w załatwieniu pobytu i dotarcia do szpitala,
• pomoc w załatwieniu wizyty lekarza w domu,
• pomoc w pozyskaniu sprzętu medycznego, ortopedycznego

(W razie potrzeby pracownik socjalny dba oczywiście o udzielenie pomocy finansowej w postaci zasiłku stałego lub celowego, specjalnego .ab okresowego. Pomaga w uzyskaniu pomocy w formie usług opiekuńczych, specjalistycznych. Pracownik socjalny współpracuje z pielęgniarką środowiskową i lekarzem rodzinnym.)

• utrzymywanie kontaktu z lekarzem, pielęgniarką, pracownikiem socjalnym, zakupy
• leków i innych medykamentów wg potrzeb chorego oraz podawanie leków,
• towarzyszenie klientowi w czasie wizyt u lekarza i innych instytucjach oraz w placówkach kulturalnych,
• pomoc w załatwianiu spraw urzędowych, regulowanie płatności za media,
• dbanie o kondycję fizyczną i psychiczną klienta poprzez zapewnienie kontaktów z otoczeniem,

     Literatura przedmiotu podaje następujące ogólne zasady pracy socjalnej, w którą zaangażowany jest między innymi pracownik socjalny:

• Zasada akceptacji klienta - oparta na zasadach tolerancji, poszanowania ludzkiej godności, swobody wyboru wartości i celów życiowych (...)• Akceptacja klienta oznacza m.in. zdolność do wolnego od uprzedzeń i stereotypów postrzegania klienta, zarówno jego cech negatywnych, jak i cech pozytywnych, oraz rozumienia jego punktu widzenia¹².
• Zasada indywidualizacji - zauważenie i uznanie niepowtarzalnej osobowości klienta, który ma swoje prawa i potrzeby
• Zasada kontrolowanej swobody ekspresji emocjonalnej - wskazuje na możliwość wykorzystania w sposób świadomy w procesie pomagania, ujawnianych emocji klienta, jak również pracującego z nim pracownika socjalnego.
• Zasada neutralności (nieoceniania) - z tą zasadą łączy się zasada obiektywizmu, tj. wszechstronnego, opartego na profesjonalnej wiedzy rozpatrywania każdej sytuacji¹³.
• Zasada ograniczonego zaangażowania emocjonalnego - skuteczne pomaganie innym wymaga pewnego minimum empatii.
• Zasada samostanowienia - opiera się na uznaniu prawa klienta do wolności, w tym także prawa do popełniania błędów i odpowiedzialności za swoje życie.
• Zasada udostępniania zasobów - zakłada, że pracownik socjalny przedstawia klientowi pełną listę instytucji oraz innych źródeł zasobów znajdujących się w otoczeniu osoby potrzebującej pomocy, które mogą przyczynić się do poprawy jego sytuacji.
• Zasada poufności, czyli nieujawniania informacji bez wiedzy i zgody klienta¹⁴.

     Realizując powyższe zasady, pracownik socjalny może nieść pomoc w najlepszy jak to jest możliwe sposób. Pracownik socjalny zajmuje się między innymi rozpoznaniem warunków, w których zachodzi potrzeba opieki i pomocy. Pomaga jednostkom i rodzinom w przezwyciężaniu trudności. Jego działania przynoszą poprawę ich społecznego funkcjonowania. Działalność pracownika socjalnego nie ogranicza się jednak tylko do kwestii materialnych, socjalnych. Ma on wiele do spełnienia także w profilaktyce zdrowotnej.
     Zgodnie z zaleceniami literatury podmiotu, zabobieganie różnorodnym chorobom polega między innymi na:

• redukcji masy ciała - poprzez prawidłowe odżywianie i przejście na specjalna dietę
• prowadzeniu aktywnego fizycznie trybu życia
• ograniczeniu spożywania alkoholu i palenia tytoniu.

     Niezwykle istotna jest troska przez całe życie o zdrowie i bezpieczeństwo, wyrażająca się w umiejętności rozpoznawania u siebie objawów choroby. Dlatego też należy systematycznie poddawać się leczeniu i rehabilitacji, gdy zachodzi taka potrzeba. Konieczne jest przestrzeganie podstawowych zasad bezpieczeństwa oraz wyrabianie odpowiednich przyzwyczajeń i nawyków prozdrowotnych. Dlatego też na każdym etapie działań profilaktycznych znaczacą rolę odgrywa edukacja zdrowotna, jako proces, w trakcie którego ludzie uczą się dbać o zdrowie zarówno własne, jak i innych osób. W procesie edukacji pracownik socjalny koncentruje się na na uświadamianiu podopoiecznym związków między zdrowiem człowieka a jego stylem życia oraz środowiskiem fizycznym i społecznym. Edukacja zdrowotna obejmuje takie działania informacyjne, których bezpośrednim celem jest ukształtowanie sprzyjających zdrowiu przekonań motywacji i umiejętności. Pracownik socjalny poprzez odpowiednią edukację może kształtować postawy zdrowotne jednostki, które powinny prowadzić do realizacji zachowań służących zdrowiu. Współcześnie do edukacja prozdrowotna to głównie:

• poszerzanie wiedzy na temat negatywnego wpływu uzależnień na zdrowie człowieka,
• podkreślanie znaczenia prawidłowych nawyków żywieniowych i higienicznych dla życia i zdrowia,
• propagowanie zdrowego stylu życia poprzez promowanie aktywnych form spędzania wolnego czasu,
• aktywizowanie do zdrowego trybu życia,
• nakłanianie do wczesnego wykrywania chorób nowotworowych poprzez systematyczne poddawanie się profilaktycznym badaniom medycznym.
• propagowanie wiedzy na temat zagrożeń i profilaktyki chorób nowotworowych.

     Ważnym zagadnieniem w profilaktyce zdrowia jest ograniczenie zjawiska różnorodnych uzależnień. W tej dziedzinie pracownicy socjalni podejmować mogą nastepujące działania:

• Promowanie zdrowego stylu życia i przekazywanie wiedzy na temat zagrożeń związanych z uzależnieniami.
• Udzielanie informacji podopiecznym o możliwościach szukania pomocy psychospołecznej i prawnej w zakresie profilaktyki uzależnień poprzez upowszechnianie ulotek, informatorów.
• Wspieranie osoby uzależnionej oraz jej najbliższego otoczenia w celu ograniczenia zjawiska alkoholizmu i narkomanii i jego przyczyn.
• Prowadzenie działań edukacyjnych i profilaktycznych ukierunkowanych na ograniczenie zjawiska oraz skutków picia alkoholu przez młodzież, kobiety w ciąży.

     Warto dodać, że w obszarze pomocy społecznej wprowadzono również nowe zawody takie, jak: asystent osoby niepełnosprawnej, opiekunka środowiskowa oraz opiekun w domu pomocy społecznej¹⁵. Do iidari asystenta osoby niepełnosprawnej należy między innymi współtworzenie programów rehabilitacji i pomocy osobie niepełnosprawnej, doradzanie w zakresie usług medycznych, rehabilitacyjnych. Oprócz diagnozowania warunków życia do zadań asystenta należy także po- rudzanie aktywności osoby niepełnosprawnej oraz jej rodziny w celu zaspokojenia potrzeb biopsychospołecznych. Asystent pomaga w planowaniu, i kontrolowaniu indywidualnego programu, planu pomocy : sobie niepełnosprawnej. Jego zadaniem jest włączanie osoby niepełnosprawnej w programy instytucji i placówek świadczących usługi rehabilitacyjne.

     Profilaktyka zdrowego stylu życia jest jednym z istotnych zadań pracy pracownika socjalnego. Treść roli zawodowej polskiego pracownika socjalnego jest obecnie w trakcie istotnych przemian. Od współczesnego pracownika socjalnego wymaga się bowiem umiejętności wykorzystywania wiedzy i umiejętności z różnorodnych dyscyplin. Specyfika zawodu pracownika socjalnego polega na tym, że w praktyce zawodowej spełnia on różnorodne role, które wynikają z kategorii aktywności celów, jakim służy ta aktywność. Zakres ról zawodowych zależny jest od specyficznych zadań, jakie pracownik realizuje wobec klienta, instytucji oraz społeczności. Często w swoim działaniu spełnia on funkcje doradcy, nauczyciela, mediatora, negocjatora, badacza, konsultanta, planisty, terapeuty, adwokata, itp.

     Od pracownika socjalnego wymaga się również dobrej znajomości przepisów, które przecież w dzisiejszej rzeczywistości ulegają ciągłym zmianom i których interpretacja jest zawiła. Niezmiernie ważna jest również w tej profesji odporność na stresy i wypalenie zawodowe, a także umiejętność dobrego radzenia sobie w różnych sytuacjach z trudnym klientem. Pracownik socjalny powinien również wykazywać się kreatywnością, innowacyjnością, umiejętnością współpracy z różnymi podmiotami oraz korzystania z zasobów (instytucjonalnych i ludzkich). Wyraźnemu poszerzeniu uległy zadania oraz oczekiwania posiadania przez pracowników znacznie szerszych umiejętności. Można zauważyć, że pracownik socjalny w swojej pracy spełnia pewną misję społeczną, zwłaszcza w omawianej w tym artykule dziedzinie profilaktyki zdrowotnej. Od jego zaangażowania, wiedzy i poziomu troski o drugiego człowieka zależeć może stan zdrowia wśród tych ludzi, którzy najbardziej potrzebują pomocy i to w wielu sferach życia. W obszarze dbania o zdrowie społeczeństwa, pracownik socjalny spełnia w polityce społecznej ogromną rolę.

Bibliografia:

¹A Wojtczak, Zdrowie publiczne wyzwaniem dla systemów zdrowia XXI wieku, Wyd. Lekarskie PZWL, Warszawa 2009, s. 3.
²Tamże, s. 60
³Tamże, Dodatek, s. 212.
⁴Tamże, s. 5-6.
⁵Tamże, s. 61.
⁶Tamże, s. 63.
⁷Tamże, s. 76.
⁸Tamże.
⁹S. Kantyk, M. Zrałek, Zarządzanie publiczne w lokalnej Polityce społecznej, A. Frączkiewicz-Wronka (red.) Wyd. Wyższa Szkoła Pedagogiczna, Towarzystwo Wiedzy Powszechnej w Warszawie, Warszawa 2007, s. 143.
¹⁰http://portalwiedzy.onet.pl/63375,ochrona_zdrowia,haslo.html [dostęp: 20.05 2012],
¹¹A. Wojtczak, Zdrowie publiczne wyzwaniem..., dz. cyt., s. 111.\
¹²K. Wódz, Praca socjalna w środowisku zamieszkania, Interart, Warszawa 1996, s. 100-101.
¹³Tamże, s. 101.
¹⁴Tamże, s. 102.
¹⁵Dz.U. Nr 34, poz. 405, Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 29 marca 2001 r.